Ζακ-Αλέν Μιλέρ

Αναδιάταξη των φροϊδικών εννοιών

Σας έδωσα την τελευταία φορά μια απεικόνιση των τρόπων απόλαυσης, με τον διασκεδαστικό χαρακτήρα που αυτή η απεικόνιση ενέχει. Πρόκειται σήμερα να προσδιορίσω τη θεμελίωση της απεικόνισης αυτής, θεμελίωση που έγκειται, για να το πούμε συνοπτικά, στη σύζευξη του τρόπου απόλαυσης και της επανάληψης. Για να ξαναπιάσω αυτό το ζήτημα, όχι στο επίπεδο των απεικονίσεων, αλλά των εννοιών, προτείνω να ξεκινήσουμε από τη σειρά των τεσσάρων θεμελιωδών εννοιών που διατύπωσε ο Λακάν στο 11^ο Σεμινάριό του, όπου αποπειράθηκε να συνοψίσει το κεκτημένο των δέκα πρώτων χρόνων της διδασκαλίας του προκειμένου να εγκαινιάσει τη συνέχεια. Οι τέσσερις αυτές θεμελιώδεις έννοιες συνιστούν μια επιλογή που έκανε ο Λακάν από το έργο του Φρόιντ, μάλιστα και οι τέσσερις είναι έννοιες που διατύπωσε ο Φρόιντ. Τις επέλεξε άραγε για να τις διατηρήσει; Η απάντησή μου είναι αρνητική. Τις διατύπωσε –έτσι το αντιλαμβάνομαι σήμερα– προκειμένου να καταδείξει ότι εκεί ενεργοποιείται η ίδια ακριβώς δομή, πράγμα που τον οδηγεί, αν όχι στο να τις εγκαταλείψει, πάντως στο να τις υπερκεράσει μέσω ακριβώς της αναγωγής τους σε μια κοινή για όλες δομή. Η εν λόγω σειρά είναι η εξής: το ασυνείδητο, η επανάληψη, η μεταβίβαση, η ενόρμηση. Η επιλογή αυτή, από το έργο του Φρόιντ, που έκανε ο Λακάν αποσκοπεί στο να αναγάγει τη φροϊδική εννοιολόγηση στη δική του. Αυτό ακριβώς θα επιχειρήσω να δείξω σήμερα.

Δέσποινα Ανδροπούλου

Δεσμοί και εξουσίες στη Σχολή του Λακάν

«Κοινωνικός δεσμός», «κρίση της εξουσίας»... Είναι εκφράσεις στις οποίες συναντάμε συχνά τα δύο κύρια σημαίνοντα του τίτλου που επέλεξα για την παρέμβασή μου, με τρίτο σημαίνον τη Σχολή που ίδρυσε ο Ζακ Λακάν το 1964.^[1]

Τα ερωτήματα που προκύπτουν από τον τίτλο θα μπορούσαν να διατυπωθούν ως εξής:

• Ποιους δεσμούς μεταξύ των μελών της Σχολής επιτρέπει η διαμόρφωση του αναλυτή [la formation de l’analyste], έτσι όπως διατυπώθηκε από τον Ζακ Λακάν το 1967;
• Εάν «ο αναλυτής εξουσιοδοτείται μόνο από τον εαυτό του και από μερικούς άλλους», με άλλα λόγια, εάν ο αναλυτής δεν εξουσιοδοτείται παρά μόνο στο βαθμό αυτού που έχει αναλυθεί –του αναλυμένου–, το οποίο προκύπτει από τη θεραπεία του και επαληθεύεται από τη διαδικασία του περάσματος [la passe], ποια είναι η εξουσία [autorité] του αναλυτή που είναι μέλος της Σχολής;

Eξ ου και το τρίτο ερώτημα:

• Είναι δόκιμο –και αν είναι, με ποια έννοια;– να μιλάμε για «δεσμούς εξουσίας» στη Σχολή του Λακάν;

Ντόσια Αβδελίδη

«Δεν υπάρχει ψυχαναλυτική εκπαίδευση»

«Δεν υπάρχει ψυχαναλυτική εκπαίδευση».^[1] Πρόκειται για έναν αφορισμό του Λακάν, τον οποίο ανακοινώνει το 1973. Παραθέτω: «Θα πρέπει να μάθετε να σημειώνετε τα πράγματα για τα οποία δεν μιλώ – δεν μίλησα ποτέ για ψυχαναλυτική εκπαίδευση, μίλησα για μορφώματα του ασυνειδήτου.^[2] Δεν υπάρχει ψυχαναλυτική εκπαίδευση. Από την ανάλυση προκύπτει μια εμπειρία, η οποία είναι εντελώς λάθος να χαρακτηρίζεται εκπαιδευτική. Η εμπειρία δεν είναι εκπαιδευτική. Για ποιο λόγο άραγε νομίζετε πως προσπάθησα να εξαλείψω εντελώς τον όρο εκπαιδευτική και μίλησα για καθαρή ψυχανάλυση;».^[3] Ο όρος εκπαιδευτική ψυχανάλυση παραπέμπει στην αξιολόγηση και στον λόγο του Κυρίου. Ωστόσο το στοίχημα του Λακάν ήταν να απομονώσει την ουσία του ψυχαναλυτικού λόγου και να δημιουργήσει μια Εταιρεία, η οποία να μην διέπεται από τον λόγο του Κυρίου.