ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑΣ

     Προβληματική

H επιστροφή της πατριαρχίας 

Αν υποθέσουμε ότι το ζήτημα της πατριαρχίας είχε ξεπεραστεί, επιστρέφει σήμερα δυναμικά και θα μπορούσε ακόμα και να θεωρηθεί υπεύθυνο για τη σύγχρονη δυσφορία. Αναδύθηκε από τις μελέτες που μας έρχονται από τα αμερικανικά πανεπιστήμια και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που τις αναπαραγάγουν. Το ακούμε όμως και στον λόγο των αναλυομένων. Από αυτή ακριβώς την κλινική σκοπιά θα προσεγγίσουμε το θέμα της πατριαρχίας προκειμένου να εξετάσουμε τις επιπτώσεις της σε ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας.

«Όλος ο κόσμος είναι τρελός»

AMP 2024

Jacques-Alain Miller

    Αφιερώνω αυτή τη διάλεξη στην Αντζελίνα Χαράρι (Angelina Harari), που, 

ως πρόεδρος για τέσσερα χρόνια, καθοδήγησε τη ζωή 

της Παγκόσμιας Εταιρίας Ψυχανάλυσης  (AMP) 

άλλοτε με τραχύ κι άλλοτε με απαλό χέρι, πάντα εύστοχα.

Εναπόκειται σ’ εμένα να δώσω το τίτλο των συνεδρίων της AMP. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Έχει επικρατήσει ως συνήθεια, έχει γίνει ένα είδος παράδοσης - προσοχή κίνδυνος! Δεν θα είναι πάντα έτσι. Αλλά υποθέτω πως αυτή η στιγμή δεν έχει έρθει ακόμη. Οπότε συνεχίζω. Το επόμενό μας συνέδριο θα έχει τίτλο: Όλος ο κόσμος είναι τρελός.

 Πλαίσιο

Όπως και ο τίτλος του παρόντος συνεδρίου - Η γυναίκα δεν υπάρχει -, το Όλος ο κόσμος είναι τρελός είναι ένας αφορισμός του Λακάν. Τον ψάρεψα από ένα μικροσκοπικό γραπτό, που συνέταξε ο Λακάν κατόπιν αιτήματός μου. Επρόκειτο, τότε, για την υπεράσπιση του Τμήματος Ψυχανάλυσης της Vincennes, του οποίου η ύπαρξη στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου Paris 8 απειλούνταν. Εξακολουθεί εξάλλου, κάθε χρόνο, να απειλείται για λόγους συγκυριακούς, αλλά και για έναν δομικό λόγο. Η αλήθεια είναι ότι, όπως γράφει ο Λακάν, η ψυχανάλυση δεν είναι αντικείμενο διδασκαλίας. Αυτό οφείλεται στην αντίθεση, που αποκαλώ δομική, μεταξύ αναλυτικού και πανεπιστημιακού λόγου, μεταξύ της πάντοτε υποτιθέμενης στην πρακτική της ψυχανάλυσης γνώσης και της εκτεθειμένης γνώσης που κυριαρχεί στον πανεπιστημιακό λόγο. Δεν θα αναπτύξω αυτή την πολύ γνωστή σ’ εμάς αντίθεση.(...)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΑΡΘΡΟ

JAM-Όλος ο κόσμος είναι τρελός

Ζακ-Αλέν Μιλέρ

Αναδιάταξη των φροϊδικών εννοιών

Σας έδωσα την τελευταία φορά μια απεικόνιση των τρόπων απόλαυσης, με τον διασκεδαστικό χαρακτήρα που αυτή η απεικόνιση ενέχει. Πρόκειται σήμερα να προσδιορίσω τη θεμελίωση της απεικόνισης αυτής, θεμελίωση που έγκειται, για να το πούμε συνοπτικά, στη σύζευξη του τρόπου απόλαυσης και της επανάληψης. Για να ξαναπιάσω αυτό το ζήτημα, όχι στο επίπεδο των απεικονίσεων, αλλά των εννοιών, προτείνω να ξεκινήσουμε από τη σειρά των τεσσάρων θεμελιωδών εννοιών που διατύπωσε ο Λακάν στο 11^ο Σεμινάριό του, όπου αποπειράθηκε να συνοψίσει το κεκτημένο των δέκα πρώτων χρόνων της διδασκαλίας του προκειμένου να εγκαινιάσει τη συνέχεια. Οι τέσσερις αυτές θεμελιώδεις έννοιες συνιστούν μια επιλογή που έκανε ο Λακάν από το έργο του Φρόιντ, μάλιστα και οι τέσσερις είναι έννοιες που διατύπωσε ο Φρόιντ. Τις επέλεξε άραγε για να τις διατηρήσει; Η απάντησή μου είναι αρνητική. Τις διατύπωσε –έτσι το αντιλαμβάνομαι σήμερα– προκειμένου να καταδείξει ότι εκεί ενεργοποιείται η ίδια ακριβώς δομή, πράγμα που τον οδηγεί, αν όχι στο να τις εγκαταλείψει, πάντως στο να τις υπερκεράσει μέσω ακριβώς της αναγωγής τους σε μια κοινή για όλες δομή. Η εν λόγω σειρά είναι η εξής: το ασυνείδητο, η επανάληψη, η μεταβίβαση, η ενόρμηση. Η επιλογή αυτή, από το έργο του Φρόιντ, που έκανε ο Λακάν αποσκοπεί στο να αναγάγει τη φροϊδική εννοιολόγηση στη δική του. Αυτό ακριβώς θα επιχειρήσω να δείξω σήμερα.

Δέσποινα Ανδροπούλου

Δεσμοί και εξουσίες στη Σχολή του Λακάν

«Κοινωνικός δεσμός», «κρίση της εξουσίας»... Είναι εκφράσεις στις οποίες συναντάμε συχνά τα δύο κύρια σημαίνοντα του τίτλου που επέλεξα για την παρέμβασή μου, με τρίτο σημαίνον τη Σχολή που ίδρυσε ο Ζακ Λακάν το 1964.^[1]

Τα ερωτήματα που προκύπτουν από τον τίτλο θα μπορούσαν να διατυπωθούν ως εξής:

• Ποιους δεσμούς μεταξύ των μελών της Σχολής επιτρέπει η διαμόρφωση του αναλυτή [la formation de l’analyste], έτσι όπως διατυπώθηκε από τον Ζακ Λακάν το 1967;
• Εάν «ο αναλυτής εξουσιοδοτείται μόνο από τον εαυτό του και από μερικούς άλλους», με άλλα λόγια, εάν ο αναλυτής δεν εξουσιοδοτείται παρά μόνο στο βαθμό αυτού που έχει αναλυθεί –του αναλυμένου–, το οποίο προκύπτει από τη θεραπεία του και επαληθεύεται από τη διαδικασία του περάσματος [la passe], ποια είναι η εξουσία [autorité] του αναλυτή που είναι μέλος της Σχολής;

Eξ ου και το τρίτο ερώτημα:

• Είναι δόκιμο –και αν είναι, με ποια έννοια;– να μιλάμε για «δεσμούς εξουσίας» στη Σχολή του Λακάν;

Ντόσια Αβδελίδη

«Δεν υπάρχει ψυχαναλυτική εκπαίδευση»

«Δεν υπάρχει ψυχαναλυτική εκπαίδευση».^[1] Πρόκειται για έναν αφορισμό του Λακάν, τον οποίο ανακοινώνει το 1973. Παραθέτω: «Θα πρέπει να μάθετε να σημειώνετε τα πράγματα για τα οποία δεν μιλώ – δεν μίλησα ποτέ για ψυχαναλυτική εκπαίδευση, μίλησα για μορφώματα του ασυνειδήτου.^[2] Δεν υπάρχει ψυχαναλυτική εκπαίδευση. Από την ανάλυση προκύπτει μια εμπειρία, η οποία είναι εντελώς λάθος να χαρακτηρίζεται εκπαιδευτική. Η εμπειρία δεν είναι εκπαιδευτική. Για ποιο λόγο άραγε νομίζετε πως προσπάθησα να εξαλείψω εντελώς τον όρο εκπαιδευτική και μίλησα για καθαρή ψυχανάλυση;».^[3] Ο όρος εκπαιδευτική ψυχανάλυση παραπέμπει στην αξιολόγηση και στον λόγο του Κυρίου. Ωστόσο το στοίχημα του Λακάν ήταν να απομονώσει την ουσία του ψυχαναλυτικού λόγου και να δημιουργήσει μια Εταιρεία, η οποία να μην διέπεται από τον λόγο του Κυρίου.